Salı günü uğursuz sayılır, bu nedenle önemli işlere salı günü başlanmaz.
Pazartesi ve perşembe günleri uğurlu sayılır. Bu günlerde başlanan işlerin rast gideceğine inanılır.
Cuma günleri ağaç budamak, yaş kesmek iyi sayılmaz. Çamaşır yıkanmaz.
ZEMHERİ ( OCAK AYI)
Ocak,: Kışın en soğuk aylarında hamsi, istavrit, mezgit, uskumru, karagöz ve kefal balıkları avlanabilir. Yağlanmanın devam etmesiyle palamut, lüfer ve uskumru en lezzetli halindedir.
Dereotu,Roka, Tere ekilme ayı.
1 Ocak- Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
2 Ocak Fırtına (3 Gün)
6 Ocak- “Ahir-i Karakoncolos
8 Ocak – 1 Şubat Zemheri Fırtınası (24 Gün) 8 Ocak'ta “Zemheri” başlar. Yani bu tarih kışın en şiddetli zamanının başlangıcıdır.
12 Ocak- Fırtına (2 Gün)
14 Ocak Karakoncolos Fırtınası ( Kara kura) 1 Gün Karakoncolos ,bir çeşit kötülük veya kış cini, umacı, öcü, iblis, cadı, gulyabani benzeri bir tür hayalet Halk inanış ve betimlemelerine göre Karakoncolos, maymuna benzeyen, kısa boylu, çirkin, dağınık saçlı, yüzleri ve bacakları kapkara, avuç içleri delik, giysileri ayı postu gibi tüylü, bellerinde iri çanlar olan, eli değnekli erkek veya kambur belli, buruşuk yüzlü, yaşlı kadın olarak tasvir edilir.
16 Ocak- Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
17 Ocak -Fırtına (2 Gün)
23 Ocak- Fırtına (1 Gün)
28 Ocak -Ayandon Fırtınası (2 Gün) Takvim, ocak ayının 26 veya 27’inci günü için kışın en şiddetli zamanı yazar, eskiler de şiddet-i serma derlerdi; ertesi günde İstanbul ikliminin sayılı fırtınalarından biri kopardı ki halk Aya Andon’dan bozma olarak Ayandon fırtınası derdi
31 Ocak – Balık Fırtınası (1 Gün) , Balıkların Karadeniz’den Marmara denizine geçtiği gün.
Gücük (Şubat
ŞUBAT: Kalkan mevsiminin başlangıcıdır. Hamsi bu ayda biter. Midye sezonu başlar. Uskumru, lüfer ve palamudun lezzeti düşüşe geçer. Şubat: Kışın en soğuk aylarında hamsi, istavrit, mezgit, uskumru, karagöz ve kefal ideal haldedir. Roka, Sarımsak,Soğan dikilme zamanı.
Gücük Yedisi: Şubat ayının yirmi ya da yirmi birine rastlar. Hava tahminine dayalı bir gündür. Havanın çok iyi ya da çok kötü olduğu bir gün olarak bilinir. Halk arasında ya iti solutan ya da devenin boynuna kadar kar yağan gün olarak da bilinir.
1 Şubat – Zonguldak’ta Hamsi Fırtınası (3 Gün)
3 Şubat – -Fırtına (1 1 Gün)
4 Şubat –Fırtına (3 Gün)
7 Şubat- 9.Şubat- Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
10 Şubat –Fırtına (3 Gün)
11 Şubat Karakancaloz Fırtınası
16 Şubat – Zonguldak’ta ağaç dikme zamanı
20 Şubat – Zonguldak’ta 1. Cemrenin Düşmesi (Havaya) (1 Gün) Kışın Şiddeti
23 Şubat – Ayandon Fırtınası (2 gün)
25 Şubat- Hüsün fırtınası, (Kocakarı soğuğu); Husum’ Arapça ‘uğursuzluk’ anlamına gelmektedir. Sürekli esen rüzgar anlamı da vardır. Sekiz gün süren ‘Kocakarı Soğukları’ ile ilgilidir.
27 Şubat – 2. Cemrenin Düşmesi (Suya) (1 Gün) .Zemherinin sonu
MART : Kalkan, levrek ve kefalin en lezzetli aylarından biridir. Lüfer, palamut ve uskumrunun lezzeti iyice düşer. Mart: Kışın en soğuk aylarında hamsi, istavrit, mezgit, uskumru, karagöz ve kefal ayıdır. Bezelye, biber,Domates, Fasulye, fesleğen,havuç, ıspanak,kabak,Karnabahar,Karpuz, kavun,kereviz,Lahana, marul. Mercimek. Nohut , mancar, Maydanoz,patates, patlıcan,rezene , roka, salatalık, sarımsak,Soğan( arpacık) ,tere , yer elması, yer fıstığı.
Gün Sırtı: Rumi takvime göre Mart’ın ilk on iki gününü kapsar. Miladi takvime göre on üç mart ile yirmi beş mart tarihlerine rastlar. Bugünlerde hava nasıl giderse yıl boyunca da havanın bu şekilde gideceği söylenir.
1 Mart –Fırtına (1 Gün)
5 Mart - Zonguldak’ta Ağaçlara su yürümesi.
6 Mart –3. Cemrenin düşmesi (Toprağa) (1 Gün)
8 Mart - Zonguldak’ta Bağ Budama zamanı
9 Mart , mart dokuzu (Bahara giriş) Kalem aşısı zamanı, Bağ budama zamanı. Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
10 Mart – Zonguldak’ta Asmalara su yürümesi
11 Mart – Kocakarı Soğukları , Berdül’acz (7 Gün) Arapça “soğuk” anlamına gelen berd ile “yaşlı, ihtiyar kadın” anlamındaki acuz kelimelerinden meydana gelen bir terkip olup “yaşlı kadın soğuğu” demektir.
12 Mart –Hüsun Fırtınası (1 Gün)
14. Mart- Kaplumbağaların kış uykusundan uyanması
15 Mart –Fırtına 1 Gün, Kırlangıçların ve Ebabillerin Dönüşü.
16 Mart - İbibiklerin Ötüş Zamanı
17 Mart- Berdül’aczin sonu
23 Mart – Zonguldak’ta Koz (Ceviz) Kavuran Fırtınası (2 Gün) Bolluk ve bereketinde habercisi olan bu fırtına, toprağın ve doğanın tekrar canlanması için ilk adımdır. Her yıl mart aylarında yaşanan sert soğuklar ile ortaya çıkar.
26 Mart –Çaylak Fırtınası (1 Gün) Çaylak kuşların gelme zamanı olduğu için bu ad verilmiş.
27 Mart- Zonguldak’ta Ağaçların tomurcuklanmaya ve yeşermeye başlaması
29 Mart –Fırtına 1 Gün
30 Mart –Fırtına 1 Gün, ağaçların eşermesi
ABRUL (NİSAN )
Kalkan sezonu nisanda da devam eder, mercan, kılıç, levrek ve kırlangıç balıkları boldur. Nisan : İlkbaharda mezgit, lüfer, çipura, barbunya ve palamut gibi balıklar avlanabilir. Bamya, börülce,dere otu, fasulye, kabak, karnabahar,lahana, marul,mısır, patates, patlıcan. Maydanoz, yeşil soğan (tohum).-“Kork Abrul’un beşinden, öküzü ayırır eşinden.” sözüyle bu ayın soğukluğuna dikkat çekilmektedir.
2 Nisan- Zonguldak’ta Çiçeklerin açma zamanı.
8 Nisan –Kırlangıç Fırtınası (2 Gün)
9 Nisan –Fırtına (1 Gün)
11 Nisan –Fırtına (2 Gün)
14 Nisan -Lalelerin yeşermesi
16 Nisan – Kuğu Fırtınası (3 Gün) Lale Mevsiminin Başlangıcı,
18 Nisan -April beşi. Zonguldak’ta Güllerin açması
20 Nisan -Engir kıran )kar yağabilir . Engir, asmanın yeni çıkan dallarına denir .
21 Nisan – Sitte-i Sevr (6 Gün)
23 nisan- Zonguldak’ta Hıdırellez başlangıcı . Yaprak aşısı zamanı.
24 Nisan- İpek böceklerinin yumurtadan çıkışı
26 Nisan arıların yumurtadan çıkışı, güllerin budanması.
27 Nisan-Kalem aşısı zamanı
28 Nisan - Sitte’i Sevr’in sonu nisan ayındaki soğuk havalar için kullanılan bir terimdir .Erguvanların açma zamanı. Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
29 Nisan - Zonguldak’ta Serçelerin Yavrulama Dönemi
MAYIS:
Barbunya, tekir, levrek ve iskorpit bu ayda bulunur. Mayıs, İlkbaharda mezgit, lüfer, çipura, barbunya ve palamut gibi balıklar avlanabilir. Ayzizeği, bamya,fasulye , kabak, karnabahar, mancar,kereviz, kırmızı lahana,mısır, roka, salatalık.
Mayıs Yedisi: Yörede miladi olarak yirmi Mayıs’ta kutlanan Mayıs Yedisi ile alakalı inanışlar mevcuttur. Mayıs yedisinde yedi dalgadan geçme inancı vardır. Yedi dalga, Karadeniz’de ‘dalgada bir iki dalga denizin durulması olayı yaşanır.
4 Mayıs – Çiçek Fırtınası 1 Gün
6 Mayıs- Hıdırellez
9 Mayıs Kokulya fırtınası. (12 Gün)Aslında “kokulya” değil, “kukulya”. Kukulya, böcek kozası, daha özelde ipek böceğinin kozası anlamına geliyor.
11 Mayıs – Mevsimsiz Soğuklar (3 Gün)
17 Mayıs –Filizkıran Fırtınası (1 Gün) filizlerinin rüzgardan zarar görmesi ve kırılması nedeniyle ismini almıştır.
18 Mayıs - Zonguldak’ta Güllerin açması
19 Mayıs – Kokulya Fırtınası (2 Gün)
21 Mayıs – Ülker Fırtınası (1 Gün)
28 Mayıs- Zonguldak’ta Suyun topraktan çekilmeye başlaması.
30 Mayıs – Kabak Meltemi (2 Gün). Bağların yerleşme zamanı. Halk takvimine göre birkaç gün sapma payı olmakla birlikte 30-31 Mayıs'ta beklenen hadisedir. Yaz sıcaklarının başlangıcı olarak kabul edilir. Kabak Meltemi Mayıs sonu, haziran başı gibi karadan denize doğru esmesi beklenen hafif rüzgardır
31 Mayıs –Bevarih Rüzgarları (41 Gün)
KİRAZ (HAZİRAN)
Balık açısından bereketsiz bir aydır. Levrek, barbun, tekir gibi balıklar bulunur fakat azdır ve pahalıdır. Haziran: İlkbaharda mezgit, lüfer, çipura, barbunya ve palamut gibi balıklar avlanabilir. Barbunya, börülce,fasulye, salatalık.
2 Haziran – Fırtına(1 Gün)
3 Haziran – Filiz Koparan Fırtınası (3 Gün)
7 Haziran -Zonguldak’ta Arpanın orağa gelmesi, Pirinç ekimi.
9 Haziran- Çark dönümü,
10 Haziran – Ülker Doğumu Fırtınası (3 Gün),
21 Haziran. En uzun gün.
22 Haziran – Fırtına (1 Gün) , halk arasında Ülker adı verilen yıldızla ilgili bilgiler sonuçlarının hesaplanması bakımından önemli olmaktadır. Bu yıldız, gökyüzünde görünmekte; hayvanlara ve bitkilere zarar vermektedir. Bu durum halk arasında Ülker vurgunu olarak adlandırılmaktadır.
23 Haziran – Gün Dönümü Fırtınası (1 Gün)
24 Haziran -Zonguldak’ta Yaprak aşısı zamanı
27 Haziran – Kızıl Erik Fırtınası (2 Gün) Ayın büyüdüğü, üzümlerin ve kara erik fırtınası ile kızıl erik kararmaya başlaması. Zonguldak‘ta sel baskını yaşanabilir.
ORAK (TEMMUZ)
Fasulye , Havuç,ıspanak, marul, mısır,salatalık dikim zamanı
Çürüklük Ayı: Otuz bir- Temmuz altı ağustos arasına rastlayan bu zaman dilimi yörenin pek çok yerinde bilinmektedir. Bu günlerde birkaç dakikalık bir zaman diliminde ıslak çamaşırların çürüyeceğine inanılır. Bu yüzden bu tarihler arasında çamaşır yıkanmaz. Yağmurlu havalarda dışarıya pek çıkılmaz.
1 Temmuz -Yaprak Fırtınası
03 Temmuz -Sam Yelleri
06 Temmuz -Fırtına
09 Temmuz -Çark Dönüşü Fırtınası. Zonguldak‘ta sel baskını yaşanabilir.
11 Temmuz -Bevarih rüzgarları sonu , Çark Dönümü Fırtınası
16 Temmuz -Fırtına (2 gün) Sıcakların artması.
18 Temmuz -Zonguldak’ta Sıcakların artması
20 Temmuz – 21 Temmuz Gün Dönümü Fırtınası (1 Gün)
26 Temmuz- Üzümlere alaca düşmesi
27 Temmuz- Zonguldak‘ta sel baskını yaşanabilir.
28 Temmuz - Kara Erik fırtınası, üzümlerin kararmaya başlaması
29 Temmuz- Zonguldak’ta Yaprak aşısı sonudur.
31 Temmuz- 6 Ağustos arasına “çürük ayı” denir. Bitkileri nemden, sıcaktan çürür bu yüzden çürüklük ayı denir
AĞUSTOS:
Sardalya sezonunun en lezzetli dönemidir. Çingene palamutu ayın sonuna doğru çıkmaya başlar. Havuz, roka,ıspanak, marul
3 Ağustos – 4 Ağustos Doğum günü Fırtınası (1 Gün)
1 Ağustos- Zonguldak‘ta sel baskını yaşanabilir.
5- 8 Ağustos- Zonguldak’ta Arılar bal tutar.
14 Ağustos – 15 Ağustos Fırtına (1 Gün)
15 Ağustos – Meyvelerin olgunlaşma zamanı
17 Ağustos – 18 Ağustos Fırtına (1 Gün)
19 Ağustos – 20 Ağustos Fırtına (1 Gün)
20 Ağustos – 22 Ağustos Fırtına (2 Gün)
23 Ağustos -Fırtına
25 Ağustos - Sam yellerinin sonu
26 Ağustos 3 Eylül- Zonguldak’ta Kestane yağmurları, yaprakların sararmaya başlaması.
28 Ağustos -Leyleklerin göçmeye
29 Ağustos- Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
31 Ağustos -Mercan Fırtınası
İLK GÜZ (EYLÜL)
Sardalya ve kılıç lezzetlidir. Av sezonu başlar, palamut artmıştır ve lezzetlidir. İstavrit Ayı. Dere otu, ıspanak,marul, roka dikim zamanı.
1 Eylül- Üzüm ayı başlangıcı
2 Eylül – Mihrican Fırtınası (1 Gün)
7 Eylül – Zonguldak’tan bıldırcın Geçimi Fırtınası (1 Gün) Sebzelerin toplanması
9 Eylül -Kuş geçimi, Zonguldak’ta Ceviz Çırpma zamanı
10 Eylül – Zonguldak Kestane karası,
13 Eylül – 14 Eylül Çaylak Fırtınası (1 Gün)
19 Eylül – Fırtına (1 Gün)
20- Eylül- Zonguldak için kestane karası Fırtınası.(5 gün).Ağaç dikim zamanı
25 Eylül- Bağ bozumu, bağda son ürünü de toplayarak bağı üzümsüz bırakma zamanı.
25 Eylül – Fırtına (1 Gün)
28 Eylül – Kestane Karası Fırtınası (1 Gün) Sonbahar yağmurları başlıyor .Ağaçların suyunun azalması.
28 Eylül- Zonguldak’ta Ağaçların suyunun azalması.
29 Eylül- Zonguldak'ta heyelan ve sel felaketi görülebilir.
30 Eylül – Zonguldak’ta Turna Geçimi Fırtınası (1 Gün)
ORTA GÜÇ (EKİM)
Lüferin en lezzetli olduğu aylardan biridir, diğer balıklar açısından da bereketli bir aydır. Palamut, barbunya, tekir, sardalya, levrek bolca çıkar ve lezzetlidir. Bakla,, ıspanak, mercimek, roka, sarımsak, soğan (arpacık), tere dikim zamanı.
Son Güz Yıldızı: Ekim ayına denk gelen zaman diliminde gökyüzünde bir sıra yıldız oluşur. Buna Kabe yolu ismi verilir. Bu yolun hangi yönünde açık ya da kapalı görünüm varsa kışın ağır ya da hafif geçeceği tahmin edilir.
3 Ekim – 4 Ekim Kuş Geçimi Fırtınası (1 Gün)
4 Ekim – 5 Ekim Koç Katımı Fırtınası (1 Gün) Koç katımı, hayvan yavrularının, kışın soğuğa ve açlığa dayanıksız oluşlarından dolayı, yavrulama zamanlarının denetim altına alınması amacıyla sürülerden ayrılan erkek hayvanların sürüye geri salındığı zamandır. Koç katımının ana nedeni, damızlık koçlarla daha güçlü daha iyi koyun nesli elde etmek ve yeni doğacak yavruların beslenme sorununu çözmektir.
2 Ekim Balık fırtınası
9 Ekim – 10 Ekim Yaprak Dökümü Fırtınası (1 Gün). Çiğ düşmeye başlaması
14 Ekim – 15 Ekim Meryemana Fırtınası (1 Gün)
17 Ekim – 18 Ekim Kırlangıç Fırtınası (1 Gün)
18 Ekim - Koç katımı
18 Ekim – 19 Ekim Koz Kavuran Fırtınası (2 Gün)
20 Ekim- Ağaç dikme zamanı
21 Ekim – 22 Ekim Zonguldak’ta Bağ Bozumu Fırtınası (2 Gün)
26 Ekim- Zonguldak‘ta lodosla birlikte dev dalgalar görülebilir.
28 Ekim Turna Geçimi Fırtınası (1 Gün)
28 Ekim – 29 Ekim Balık Fırtınası (2 Gün)
30 Ekim- Zonguldak’ta Ağaç budama zamanı
SON GÜZ (Kasım,)
Kasım Üzüm ayı ,bakla , bezelye,buğday, yulaf, çavdar,Hamsinin bolca bulunduğu ve lezzetli olduğu aydır. Uskumru ve torik de tercih edilen balıklardandır.
1 Kasım- Zonguldak‘ta sel baskını yaşanabilir.
2 Kasım – Kuş Geçimi Fırtınası (1 Gün)
7 Kasım – Kasım Fırtınası (1 Gün)
8 Kasım’da Resmî takvimle ( Ohtovri ayının 26. günü) başlayan Kasım Günlerinin ilk haftası pastırma yazıdır. 1 hafta süren pastırma yazı boyunca havalar ısınır.
Erbainin ardından gelen, soğukların hafiflediği 50 güne hamsin denir. Hamsin, hamsinin Karadeniz’den ayrılıp Marmara Denizine geçtiği dönemdir. Böylece Kış Doksanı tamamlanır.
18 Kasım Ülkel tulumu, bir çok burçların görüldüğü gün. Haşerenin gizlenmesi
11 Kasım – Mevsimsiz Sıcaklar (1 Gün)
12 Kasım – Lodos Fırtınası (1 Gün)
17 Kasım – Koç Katımı Fırtınası (1 Gün)
21 Kasım- 27 Kasım- Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
23 Kasım – Zonguldak’ta Yaprak dökümü, koyunların içeri alındığı gün .
28 Kasım – Fırtına (1 Gün)
29 Kasım – Zonguldak’ta Ağaçların suyunun çekilmesi
Karakış (Aralık)
ARALIK: Bol miktarda tekir getiren bir aydır. Uskumru, palamut ve lüfer iyice yağlanarak daha da lezzetlenmiştir. Aralık ayında gök gürlerse kış ağır geçer. Bakla,sarımsak,buğday,soğan (arpacık)çavdar,yulaf.
2 Aralık – Ülker Dönümü Fırtınası
4 Aralık – (Fırtına 2 Gün)
6 Aralık – Kuzey Rüzgarları (1 Gün)
7 Aralık Zemheri Fırtınası (1 Gün)
9 Aralık – Karakış Fırtınası (2 Gün) Gün dönümü ( kara kış.) Yaprak dökümü sonu.
10 Aralık- Zonguldak’ta dev dalgalar görülebilir.
19 Aralık – Fırtına (1 Gün)
21 Aralık – Gün Dönümü Fırtınası (1 Gün)
28 Aralık – Fırtına (1 Gün)
Saydığımız rüzgarlar belli zamanlarda fırtına kopmasına neden olur. Balıkçıların denize çıkmaması gereken doğanın uyarısıdır. Denizciler ise, fırtına çıkacağını sık ve bulanık bulutlardan anlarlar. Keza, kuşların gemilere sığınması da fırtına çıkacağına işaret sayılır.
Ay ve Güneşten Yapılan Hava Tahmini,
Boz renkli Sema- Hava Güzel,
Parlak Sarı Sema- Hava Rutubetli Yağmurlu,
Yağmurdan Sonra Sarı Sema- Hava İyi,
Hafif Kırmızı Sema- Hava İyi Rüzgarlı,
Pembe ve Fıstıki Sema- Hava Rüzgarlı,
Kırmızı Renkli Sema- Rüzgar ve Yağmur Geliyor,
Güneşin Donuk Görünmesi- Şiddetli Yağmur Geliyor
Aydan Hava Tahminleri,
İç Tarafta Kırmızı ve Mor Lekeler- Şiddetli Fırtına,Beyaz Renkli .
Ay- Hava İyi,
Ayın Parlaklığı İçinin Turuncu Gözükmesi- Fırtına Çıkacak,
Ayın Hilal Şeklinde Kırmızı gözükmesi- Şiddetli Yağmur,
Ay doğarken Kırmızı Görünmesi- Sert Rüzgar Çıkacak,
Ayın Donuk ve Dumanlı Görünmesi- Yağmurlu Hava
Zonguldak’ta halk arasında en çok inanılan hava tahmini ; havanın gün içerisinde nasıl olacağıyla alakalı da birçok inanış vardır. Akşamüstü güneş batarken belirgin bir kızıllık yaşanması bir sonraki günün güneşli olacağına işaret etmektedir. Gün başladığında sabahyıldızı doğarsa, gün içerisinde havanın iyi olacağına inanılmaktadır.”
Kuşların yere üşüşmesi, yağmura ve kara işarettir.
Ekim’den sonra çiğ bulut varsa, karın yağacağına işarettir.
Yıldızlar çok sık olduğu zaman hava bozacak anlamına gelmektedir.
Ay halkalanırsa üç güne kalmaz hava bozacak demektir.
Koçlar kavgaya tutuşursa , havanın bozacağına işarettir.
Romatizma ağrıları, yağmura işarettir.
Lodos ve Kıble olduğu sıcak havalarda deprem olabilir. Deprem kıpkızıl havalarda olur.
Ay ile güneş dönerken birbirleriyle çarpıştıklarına inanılmaktadır. Bu durumu düzeltmek için de tutulma anında silah ve tüfeklerle havaya ateş açılır.
Güneş vuran yer güneydir. Ağaç çok olan yer kuzeydir.
Karakış karadan Zemheri aradan kücük azdır Mart yazdır
-
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih