Zonguldak Maden Mühendisleri Odası, 4 Aralık Dünya Madenciler Günü kapsamında “Geçmişin Geleceği: Kömürde Zaman” adlı bir sunuma ev sahipliği yaptı. TMMOB Maden Mühendisleri Odası’nın, Zonguldak Tiyatro Platformu ve Zonguldak Kent Konseyi Kültür Sanat Çalışma Grubu işbirliğiyle düzenlediği etkinlikte, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi İngilizce Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zümre Gizem Yılmaz, katılımcıları zaman felsefesiyle büyüledi.
“KÖMÜR, ZAMANIN MADDESEL HALİDİR”
Sunumunda kömürün yalnızca bir enerji kaynağı olmadığını, aynı zamanda zaman kavramını anlamak için önemli bir metafor oluşturduğunu belirten Doç. Dr. Zümre Gizem Yılmaz, şunları söyledi:
“Kömür, geçmişin, şimdinin ve geleceğin iç içe geçtiği bir madde olarak karşımıza çıkıyor. Onu sadece maddesel bir kaynak olarak değil, zamanın fiziksel bir temsilcisi olarak düşünmek, zaman felsefesini anlamak için eşsiz bir fırsat sunuyor. Geçmişin izlerini barındıran kömür, aynı zamanda geleceğin de yapı taşlarını taşıyor.”
ZAMAN, GERÇEKTEN ÇİZGİSEL Mİ?
Doç. Dr. Yılmaz, zaman kavramını sorgularken tarih boyunca tartışılan birçok soruya değindi:
“Zaman nedir? Zaman, yalnızca duvar saatlerinin ölçtüğü bir şey midir? Çizgisel bir zaman algısı mı doğru, yoksa geçmiş, şimdi ve gelecek birbiriyle bağlantılı mı? Şehirdeki zaman ile köydeki zaman aynı mıdır? Çocukluk zamanı ile yetişkinlik zamanı eşdeğer midir?”
Katılımcılar, bu sorular ışığında zaman algılarının göreceliliği üzerine düşünmeye davet edildi.
PLATON’DAN BERGSON’A ZAMANIN FELSEFESİ
Sunumda, zaman kavramının felsefi boyutu antik dönemden modern döneme kadar birçok filozofun görüşleriyle ele alındı. Yılmaz, Platon’un zamanı “ebedi ve değişmez” olarak tanımlamasından Aristoteles’in “zamanın sürekli değişim ve dönüşümden kaynaklandığı” fikrine kadar birçok düşünceyi açıkladı. Newton’un “zaman mutlak bir kavramdır” yaklaşımı ile Einstein’ın “zaman görecelidir” savı da katılımcılara aktarıldı.
Zaman felsefesine en önemli katkılardan birini yapan Henri Bergson’un, zamanı ikiye ayırdığı vurgulandı:
1. Nesnel Zaman: Saatlerle ölçülen, fiziksel bir zaman.
2. Kişisel Zaman: Bireyin yaşadığı süreyi ifade eden, öznel bir deneyim.
İNSAN, ZAMANIN DIŞINDA MI, İÇİNDE Mİ?
Doç. Dr. Yılmaz, insanın zaman üzerindeki rolüne de değindi:
“Biz kendimizi dış gözlemci olarak konumlandırıyoruz, ancak gerçekte gözlemin bir parçasıyız. İnsan bedeni, duyguları ve sosyal söylemleri, zaman algımızı doğrudan etkiliyor. Örneğin, Stern-Gerlach Deneyi gibi kuantum deneylerinde, insanın varlığı bile deney sonuçlarını değiştirebiliyor.”
SONUÇ: ZAMAN, HEM GEÇMİŞİN HEM GELECEĞİN HİKAYESİ
Yılmaz, konuşmasının sonunda zamanın sadece bilimsel bir olgu değil, aynı zamanda felsefi ve bireysel bir deneyim olduğunu vurguladı:
“Zaman, geçmiş, şimdi ve geleceğin iç içe geçtiği bir kavramdır. Hem bireysel hem de bilimsel bakış açılarımızı sorgulayarak bu kavramı anlamaya çalışmalıyız. İnsanlık tarihi boyunca en temel sorulardan biri olan zaman, anlam arayışımızın bir parçası olmaya devam ediyor.”
