Naki Bakır'ın yayımladığı yazı şu şekilde;
"Giderek artan rekabet dolayısıyla bankalar TL mevduatta faiz artırımı yarışına girdiler. Merkez Bankası, bankalarca Türk Lirası mevduata verilen en yüksek faiz oranının 1 aydan uzun ve 6 aya kadar olan vadelerde yüzde 65’e ulaştığını açıkladı.
Ekonomi yönetiminin politika faizini kademeli artırarak yüzde 40’a kadar çıkardığı son altı ayda mevduat ve kredi faizleri de hızla yükselirken, Merkez Bankası’nın Kur Korumalı Mevduatın (KKM) tasfiyesi yönündeki direktifleri sonrası klasik TL mevduat üzerinden bankaların kaynak toplama yarışı kızıştı.
Giderek artan rekabet dolayısıyla bankalar TL mevduatta faiz artırımı yarışına girdiler. Mevduata verilen yıllık faiz oranı sektör ortalamasında özellikle bir aydan uzun ve altı aya kadar olan vadelerde yüzde 50’ye dayanırken, banka bazında aynı vadelere fiilen yüzde 65’e kadar faiz veren bankalar olduğu belirlendi. Merkez Bankası’nın sektör ortalaması akım veri olarak açıkladığı haftalık verilere göre mevduat faizlerinde özellikle son üç ayda dramatik bir yükseliş yaşandı.
Ağustos sonunda sektör ortalamasında yüzde 25,06 olan bir aya kadar vadeli TL mevduatın yıllık faizi, 1 Aralık itibarıyla yüzde 40,77’ye yükselirken, aynı dönemde üç aya kadar vadelinin faizi yüzde 30,76’dan yüzde 49,33’e, altı aya kadar vadelinin yüzde 23,82’den yüzde 48,877’ye, bir yıla kadar vadelinin yüzde 20,13’ten yüzde 45,12’ye, bir yıl ve daha uzun vade ile açılan TL mevduatların yıllık faizi de yüzde 19,80’den yüzde 37,20’ye çıktı.
Fiilen yüzde 65 faiz veren var!
Ancak bu oranlar, Türkiye’de faaliyet gösteren kamu, özel ve yabancı toplam 55 bankanın uyguladığı faizlerin ortalamasını gösteriyor. Merkez Bankası’nın aylık bazda açıkladığı ‘bankalarca mevduata fiilen uygulanan azami faiz oranı’ verileri ise sektör ortalaması olan bu oranların çok üzerinde faiz veren bankalar olduğunu gösteriyor.
Buna göre ekim ayı itibarıyla TL mevduata bir aya kadar vadede yüzde 50, bir aydan uzun 6 aydan kısa vadelerde yüzde 65, altı aydan uzun ve bir yıla kadar vadelerde yüzde 60, bir yıl ve daha uzun vadelerde yüzde 57 faiz veren bankalar bulunuyor. Bankalarca mevduata fiilen uygulanan azami faiz oranı son bir yılda 1 aya kadar vadede 20 puan, üç aya kadar vadede 33,5 puan, altı aya kadar vadede 34,5 puan, bir yıla kadar vadede 32 puan, bir yıl ve üzeri vadede 27 puan yükseldi.
1 milyon TL’ye bir yılda 763 bin TL
Merkez Bankası verilerine göre bankalarca TL mevduata uygulanan en yüksek faiz oranları baz alınırsa, aynı faiz ve vade ile çevrilme durumunda en yüksek kazanç 3 aya kadar olan mevduatta.
Bir aya kadar vadede uygulanan en yüksek yıllık faiz olan yüzde 50 oranı baz alındığında, bunun aylık brüt faiz oranı yüzde 4,1 ve yüzde 5’lik stopaj düşüldükten sonra aylık net faizi yüzde 3,9, vade (30 gün) sonundaki getirisi de 39 bin lira.
Söz konusu mevduat bir yıl boyunca hep 30 gün vade ve aynı faiz oranıyla çevrildiğinde yıllık birikimli getirisi 583 bin 406 liraya, yıllık getiri oranı yüzde 58,3’e ulaşıyor. 90 gün vadenin yıllık yüzde 65 olan yıllık faizinin dönemsel brüt faiz getirisi yüzde 16,25 ve yüzde 5’lik stopaj sonrası bunun neti yüzde 15,23 ediyor.
Buna göre 1 milyon TL ile açılan mevduatın üç aydaki net getirisi de 152 bin 260 lira. Bu hesap üç kez daha aynı faiz oranı ve vade ile çevrildiğinde bir yılın sonundaki getiri oranı yüzde 76,28’e, birikimli net getirisi 762 bin 796 liraya ulaşıyor ve faiz getirisi ile toplam bakiyesi 1 milyon 762,8 bin liraya çıkıyor. Yıllık yüzde 65 faiz verilen 180 gün vadeli mevduatın vade sonundaki brüt faiz getirisi yüzde 32,05, bunun neti yüzde 30,45 ve net dönem getirisi 304 bin 521 lira.
Bu hesap aynı faizle bir kez daha çevrildiğinde yıllık birikimli getirisi 701 bin 775 liraya, buna göre yıllık getiri oranı da yüzde 70,18’e ulaşıyor. 360 gün vade için verilen en yüksek faiz ise yüzde 60. Bu vade için yüzde 3 olan stopaj kesintisinden sonra net faiz getirisi yüzde 54,5’e, dolayısıyla mevduatın vade sonundaki getirisi de bu oran düzeyinde gerçekleşiyor.
Buna göre 360 gün vadeli 1 milyon liralık TL mevduatın vade sonundaki faiz getirisi 574 bin 27 lira. Aynı faiz ve vade ile çevrildiği varsayıldığında, bu hesabın 365 güne denk gelen getirisi ise 581 bin 999 lira. Fiilen verilen en yüksek faiz olan yüzde 57 baz alındığında, stopaj oranı sıfır olan bir yıl vadeli mevduatın net getirisi de 545 bin 326 lira ediyor.
Kredi faizi taşıtta düştü
Kredi faizlerindeki yükseliş de devam ederken, bankaların taşıt kredisi oranlarını son haftalarda aşağı çektikleri dikkati çekti.
MB'nin açıkladığı haftalık akım verilere göre 10 Kasım haftasında bankacılık sektörü ortalamasında yüzde 46,26 olan taşıt kredisi faizi 17 Kasım’da yüzde 43,83’e, 24 Kasım’da yüzde 40,26’ya ve 1 Aralık itibarıyla yüzde 38,13’e kadar indi. Buna göre taşıt kredisi yıllık faiz oranı son üç haftada 8 puana yakın düşüşle, ağustos sonundan bu yana en düşük düzeyine geriledi.
Buna karşılık ihtiyaç kredilerine uygulanan faizlerin sektör ortalaması 17 Kasım’daki yüzde 59,53’lük düzeyinden, 24 Kasım’da yüzde 60,15’e ve 1 Aralık’ta yüzde 61,30’a yükseldi. 1 Aralık itibarıyla konut kredilerinin sektör ortalaması yüzde 42,56 olurken, ticari kredilere uygulanan faiz oranlarının ortalaması da aynı tarihte yüzde 52,82 düzeyinde oluştu.
